ประเพณีไทย
นิยามความหมายของประเพณีไทย คือ ระเบียบแบบแผนที่ถูกที่ควรในทางปฏิบัติที่ทุกคนล้วนเห็นว่าดี และเป็นที่ยอมรับของผู้คนส่วนใหญ่ นำหลักระเบียบแบบแผนนั้นมาปฏิบัติสืบทอดต่อกันมา อีกทั้งยังรวมถึงความเชื่อ ,ความคิด ,การกระทำ ,ค่านิยม ,ทัศคติ ,ศีลธรรมจริยธรรม ,จารีต ,วัฒนธรรม และการประกอบพิธีกรรมที่มีมาตั้งแต่ยุคสมัยอดีตสืบเนื่องกันมาเรื่อยๆ จนถึงยุคสมัยปัจจุบัน
หากพูดถึงประเพณีที่ได้รับอิทธิพลจากความเชื่อในเรื่องลี้ลับหรืออำนาจเหนือมนุษย์ ก็มีเรื่องเล่าขานเป็นจำนวนมาก ซึ่งบางเรื่องที่เล่าขานสืบต่อกันมาก็มีเรื่องของพระพุทธเจ้าแฝงอยู่ในเรื่องนั้นด้วย หรือเรื่องเกี่ยวกับฟ้าดินอากาศที่สามารถดลบันดาลตามคำขอของคนได้ก็มีเช่นกัน อาทิเช่น ขอพลังเหนืออำนาจจากฟ้าให้ฝนตก หรือขอพลังเหนืออำนาจจากฟ้าให้ฝนหยุดตก เป็นต้น (ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับความเชื่อส่วนบุคคล) และพจนานุกรมภาษาไทยฉบับราชบัณฑิตยสถานได้ให้นิยามของคำว่าประเพณีของไทยไว้ว่า ‘ขนบธรรมเนียมแบบแผน’
ประเพณีต่างๆ ในประเทศไทยหากแบ่งตามหลักอย่างเป็นทางการจะสามารถแบ่งออกเป็น 6 ภูมิภาค ประกอบด้วย ภาคเหนือ ,ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ,ภาคตะวันตก ,ภาคกลาง ,ภาคตะวันออก และภาคใต้ แต่ส่วนใหญ่แล้วมักจะแบ่งกลุ่มตามลักษณะประเพณีวัฒนธรรมที่คล้ายกันแบบกว้างๆ กล่าวคือมีการรวมภูมิภาคให้เหลือเพียง 4 ภูมิภาค โดยจัดแบ่งดังนี้
- ภาคเหนือ
- ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
- ภาคกลาง : จะรวมภาคตะวันตกและภาคตะวันออกเข้าไปด้วย
- ภาคใต้
ตัวอย่างประเพณีสำคัญของไทยในภาคเหนือ
- ประเพณีทานขันข้าว
- ประเพณีปอยส่างลอง(งานบวชลูกแก้ว)
- ประเพณีสลากภัต
- ประเพณียี่เป็ง
- ประเพณีอุ้มพระดำน้ำ
- ประเพณีฟ้อนผีปู่ย่า เป็นต้น
ตัวอย่างประเพณีสำคัญของไทยในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
- ประเพณีแห่นางแมว
- ประเพณีแห่ผีตาโขน
- ประเพณีบุญเบิกฟ้า
- ประเพณีบุญผะเหวด
- ประเพณีแซนโฎนตา
- ประเพณีแห่ปราสาทผึ้ง
- ประเพณีบุญบั้งไฟ
- ประเพณีแห่เทียนพรรษา
- ประเพณีไหลเรือไฟ
- ทอดผ้าป่ากลางน้ำ เป็นต้น
ตัวอย่างประเพณีสำคัญของไทยในภาคกลาง
- ประเพณีกวนข้าวทิพย์
- ประเพณีทำขวัญข้าว
- ประเพณีโยนบัว
- ประเพณีตักบาตรดอกไม้
- ประเพณีตักบาตรเทโว
- ประเพณีกำฟ้า
- ประเพณีเผาเทียนเล่นไฟ เป็นต้น
ตัวอย่างประเพณีสำคัญของไทยในภาคใต้
- ประเพณีกวนข้าวยาคู
- ประเพณีให้ทานไฟ
- ประเพณีสารทเดือนสิบ
- ประเพณีแห่ผ้าขึ้นธาตุ
- ประเพณีลากพระ
- ประเพณีอาบน้ำคนแก่
- ประเพณีสวดด้าน
- ประเพณีแห่นางดาน
- ประเพณีกวนข้าวยาคู
- ประเพณียกขันหมากพระปฐม เป็นต้น
เราได้รวบรวมประเพณีไทยเพื่อให้ทุกคนได้ศึกษาเบื้องต้น แต่ทั้งหมดที่กล่าวมาข้างต้นเป็นเพียงตัวอย่างประเพณีในประเทศไทยส่วนน้อยเท่านั้น ยังมีประเพณีต่างๆ ของไทยที่น่าสนใจให้คุณได้ค้นคว้าถึงประวัติความเป็นมา ความเชื่อส่วนบุคคล ความลี้ลับ ส่งผลให้ประเพณีไทยมีความน่าค้นหา น่าพิศวง และน่าสนุกยิ่งขึ้น
ประเพณีวัฒนธรรมไทยมีอะไรบ้าง
ขอยกตัวอย่างประวัติความเป็นมาของประเพณีในประเทศไทยแต่ละภูมิภาค เพื่อสะท้อนให้เห็นถึงความเชื่อ ความศรัทธาของผู้คนในแต่ละภูมิภาคที่มีความแตกต่างกัน และได้สืบทอดการปฏิบัติประเพณีนั้น ๆ จากรุ่นสู่รุ่น
ประเพณีอุ้มพระดำน้ำ
ความเป็นมาประเพณีอุ้มพระดำน้ำของภาคเหนือ
เมื่อราวประมาณ 400 ปีก่อน เหล่าชาวบ้านได้ออกหาปลาที่แม่น้ำป่าสัก ซึ่งเป็นกิจวัตรที่ทำเป็นประจำทุกวัน อยู่มาวันหนึ่งไม่มีชาวบ้านคนใดสามารถจับปลาได้เลยสักตัว หลังจากนั้นได้เกิดเหตุการณ์ประหลาดขึ้น อยู่ดีๆ บริเวณน้ำที่มักจะไหลหลากกลับหยุดนิ่ง ปรากฏขึ้นเป็นพรายน้ำผุดขึ้นมาพร้อมกับพระพุทธรูปองค์หนึ่ง จากนั้นชาวบ้านจึงนำพะพุทธรูปนั้นไปประดิษฐานไว้ที่วัดไตรภูมิ บูชาให้เป็นพระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองของจังหวัดเพชรบูรณ์ และได้มีการจัดประเพณีอุ้มพระดำน้ำนี้ขึ้นทุกปีในวันแรมสิบห้าค่ำเดือนสิบ เพื่อเป็นการบูชาสักการะหนองน้ำให้มีความอุดมสมบูรณ์ และได้มีการสืบเนื่องการปฏิบัติประเพณีนี้จนมาถึงปัจจุบัน
ประเพณีแห่นางแมว
ความเป็นมาประเพณีแห่นางแมวของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
ด้วยความเชื่อที่ว่าสาเหตุที่ฝนไม่ตกมีหลายปัจจัยอาจเป็นเพราะ ฟ้าดินมีการเปลี่ยนแปลง ,ประชาชนไม่ปฏิบัติตามศีลธรรม หรือเจ้าเมืองหรือผู้ปกครองเมืองไม่อยู่ในทศพิธราชธรรม ทำให้ฟ้าดินลงโทษส่งผลให้ฝนไม่ตกตามฤดูกาลหรือฝนไม่ตกเป็นระยะเวลาที่ยาวนาน ผืนดินแห้งแล้งทำการเพาะปลูกไม่ขึ้นเพราะขาดน้ำที่จะมาหล่อเลี้ยงนาไร่ นาสวน ชาวบ้านจึงมีความคิดที่ว่าแมวเป็นสัตว์ที่กลัวน้ำ กลัวฝน แมวจะร้องทันทีหากโดนน้ำ เลยนำแมวมาแห่เพื่อแก้เคล็ด เพราะเชื่อว่าหากฝนตกแมวจะร้องทันที จึงนำแมวมาแห่และสาดน้ำใส่ทำให้แมวร้องสุดเสียงหลังจากนั้น 3-7 วันฝนจะตกตามคำร้องขอ ก่อให้เกิดเป็นประเพณีแห่นางแมว แต่ในปัจจุบันมีเทคโนโลยีอย่างฝนเทียมทำให้ไม่ค่อยได้พบเห็นการประเพณีแห่นางแมวในสังคมไทยสักเท่าไหร่
ประเพณีทำขวัญข้าว
ความเป็นมาประเพณีทำขวัญข้าวของภาคกลาง
ถือเป็นพิธีกรรมที่ชาวไร่ ชาวนาต่างมีความเชื่อที่ว่า การบูชาแม่โพสพหรือทำพิธีกรรมทำขวัญข้าว จะเป็นสิริมงคลให้กับพื้นไร่ พื้นนาให้ความอุดมสมบูรณ์ เพาะปลูกง่าย มีผลผลิตที่ดีงาม อีกทั้งยังเชื่อว่าแม่โพสพยังคอยคุ้มครองให้การทำไร่ ทำนาปราศจากโรคภัยจากศัตรูต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นแมลงหรือภัยจากธรรมชาติอีกด้วย ประเพณีทำขวัญข้าวนี้ยังถือเป็นประเพณีที่แสดงให้เห็นถึงความสำคัญของชาวไร่ ชาวนา เป็นขวัญและกำลังใจให้มีพลังกำลังในการเพาะปลูกต่อไป
ประเพณีกวนข้าวยาคู
ความเป็นมาประเพณีกวนข้าวยาคูของภาคใต้
มีความเชื่อที่ว่า ในพุทธประวัตินางสุชาดาได้ถวายข้าวมธุปายาสยาคูให้แก่พระพุทธเจ้า หลังพระพุทธเจ้าเสวยก็ทรงบรรลุอภิสัมโพธิญาณ ชาวไทยจึงมีความเชื่อว่าข้าวยาคูเป็นอาหารทิพย์ ผู้ใดได้กินจะมีสมองที่เป็นเลิศ ,สติปัญญาดี ,ขจัดโรคร้าย ,อายุยืนยาน อีกทั้งยังสมความปรารถนาในทุกๆ เรื่องที่หวังอีกด้วย
และนี่เป็นตัวอย่างประวัติความเป็นมาของประเพณีไทยต่างๆ ในแต่ละภูมิภาค จะเห็นได้ว่าประเพณีไทยนั้น นอกจากการปฏิบัติที่สืบเนื่องกันมา ก็ยังมีความเชื่อที่สืบทอดจากรุ่นสู่รุ่น ซึ่งความเชื่อต่างๆ เป็นเพียงความเชื่อส่วนบุคคลเพียงเท่านั้น ควรใช้วิจารณญาณในการอ่านข้อมูล แต่ประเพณีไทยทั้งหมดล้วนมีเจตนาที่ดีที่อยากให้คนรุ่นหลังได้ปฏิบัติตามและรักษาประเพณีที่ดีงามไปชั่วรุ่นลูกรุ่นหลาน
อัพเดทครั้งสุดท้าย เมื่อ 18 ตุลาคม 2021
